Schaakvereniging S.V. de Pion

Door René van den Broek

Op de dag van de finale om het wereldkampioenschap voetbal wordt u getrakteerd op een ander wereldkampioenschap. Zoals vorige week beloofd: vandaag meer over het wereldkampioenschap HA-lijnen dat voor de eerste maal werd gehouden op 27 juni jl.

Wat ooit begon als een geintje (en dat eigenlijk nog steeds is) werd op die bewuste vrijdag bekroond met een gevecht om de wereldtitel. In een dolle bui verzon Ted van Eck een paar jaar geleden het zogenaamde HA-lijnen. Na lang overleg (meestal aan de bar) met Ad Bruijns, werd uiteindelijk door Ted van Eck een officieel reglement voor deze variant op het schaakspel in elkaar gezet. En aangezien het spel nergens anders ter wereld wordt gespeeld, werd het eerste "officiële" HA-lijnen toernooi meteen gebombardeerd tot het wereldkampioenschap HA-lijnen. Het leven is soms simpel! Alle regels van het HA-lijnen even hier uitleggen is echter niet bepaald simpel. Aan de hand van het volgende diagram zal ik echter een poging doen. Het is een diagram uit de wedstrijd tussen de twee Godfathers van het HA-lijnen: Ted van Eck (met wit) en Ad Bruijns.

Voor het afdrukken van dit diagram had ik overigens al een speciaal programma nodig. Een dergelijke stelling accepteert een "normale" schaakprogramma namelijk niet. Nu gebruik ik ook voor de internet-versie van dit schaakhoekje een programma dat elke willekeurige stelling kan produceren. Het toeval wil dat dit programma geschreven is door degene die ook wereldkampioen HA-lijnen werd: Marcel Huijser.

Enfin, de regels voor het HA-lijnen dus. De beginstelling en de loop van de stukken is hetzelfde als bij schaken. Uit het diagram is dit niet bepaald meer op te merken. Dit komt omdat als een partijtje beëindigd is, het bord een kwart slag wordt gedraaid (de H-lijn wordt dan de onderste of eerste rij en de A-lijn wordt dan de achterste of achtste rij). Een wedstrijd tussen twee spelers bestaat uit meerdere partijtjes. De heren ontdekkers spreken overigens niet van een partijtje maar van een "frame". Ja, een deel van het HA-lijnen is waarschijnlijk beïnvloed door het wekelijkse partijtje snooker. Een frame is ook te vergelijken met een set bij tennis. Zo kan er gespeeld worden om de "Best off five" of "Best off three". En de echte fanaten zullen ook wel bereid zijn om een "Best off millennium" te spelen (met het risico dat het dan gelijk eindigt.....). Het doel van het spel om met je stukken alle velden van een lijn te bezetten. Wit moet alle velden op de H-lijn bezetten en zwart moet alle velden op de A-lijn bezetten. Vandaar dus de naam: HA-lijnen. Alle velden bezetten betekent je eigen stukken of pionnen op die velden te plaatsen. Nu valt dat niet mee, ware het niet dat de spelregels voor het slaan aangepast zijn. Wit mag alleen iets slaan op de H-lijn en zwart mag alleen iets slaan op de A-lijn. Als je staat te kijken ziet het er in eerste instantie wat vreemd uit dat er alleen maar op die lijnen geslagen mag worden. Maar vooruit, alles went zullen we maar zeggen, HA-lijnen ook!

Een frame is gewonnen door degene die het eerst zijn lijn geheel bezet heeft. Een wedstrijd is gewonnen door de speler die de meeste frames heeft gewonnen. Zoals al eerder gezegd het diagram komt voort uit een latere frame. De zwarte pionnen op e8 en g8 zijn nog overblijfselen van een vorige frame toen zwart bezig was zijn stukken op (wat toen was) de A-lijn te zetten. Zoals u ziet (als u het tenminste al niet opgegeven heeft) hebben wit en zwart bijna hun doel bereikt. Wit heeft bijna de H-lijn vol en zwart bijna de A-lijn. Zwart aan zet speelde hier 1 ... Pa3. Het idee is 2. ... Da2 en de A-lijn is vol en zwart wint. De zwarte dame kan overigens op a2 niet door het witte paard geslagen worden. Waarom niet? Omdat wit alleen op de H-lijn mag slaan! Wit was zelf ook al een eind op weg om zijn doel te bereiken. Zo was het zijn bedoeling om door de promotie van de b-pion het veld op h2 te bezetten. Als u dat niet meteen snapt is dat niet zo vreemd, want daarvoor heeft u de volgende, speciale spelregel nodig. Men mag alleen promoveren tot hetgeen wat van het eigen materiaal van het bord is genomen (neem eerst de promoverende pion van het bord). Een pion promoveert naar een vrij veld op de tweede rij (voor wit) of op de zevende rij (voor zwart). Maar veld h2 is momenteel niet vrij! Zwart heeft door zijn dame op h2 te plaatsen de bezetting van dit veld onmogelijk gemaakt.

Na 1. ... Pa3 kwam wit echter met een verbluffende winst. Na 2. Kg2 is het uit. De koning staat niet schaak want zwart mag alleen stukken op de A-lijn slaan, dus alleen als de witte koning op de A-lijn staat kan hij schaak staan. En de witte koning blokkeert de weg voor de zwarte dame naar a2! Maar wat nog veel fraaier was kwam na 2. ... Kc4 (een wanhoopszet van de sponsor himself). Wit won de derde en beslissende frame nu door 3. Kxh2. Wit mag namelijk wel slaan op de H-lijn. Na slaan heeft wit alle velden op de H-lijn bezet en wint dus.

Aldus hebben op die 27e juni tien spelers (soms bloedserieus) zitten spelen om het eerste wereldkampioenschap HA-lijnen. Winnaar werd Marcel Huijser. Een grote wisselbeker en een kleinere beker om te houden waren zijn beloning. Na afloop, zo rond half twaalf 's avond, speelde de kersverse wereldkampioen nog eventjes een simultaan tegen zes andere spelers (ja, soms zijn ze echt niet te houden die schakers). Met een 3-3 score werd de avond besloten. De ADF (uitleg hieromtrent kost me veel meer dan een enkel schaakhoekje) heeft al besloten om volgend jaar ook de tweede editie te sponsoren. Waarschijnlijk dan ook weer veel lol, pret, en ongein, dus weer een geslaagde avond.

Reacties: Bandeliersberg 19, 4707 SG Roosendaal (0165-556798,"rene.van.den.broek@consunet.nl").

Nog een prettige zondag.

Welkom bij de Internet pagina's van schaakclub de Pion

Copyright 1999 S.V de Pion                                                      These pages are best viewed at 800x600 or more